Co-creatie, ouderen & Covid: zes lessen

Wat hadden we het graag aan onze goede voornemens toegevoegd: weer lekker ouderwets sámen met ouderen innoveren. Maar na bijna een jaar met COVID, lijkt het er nog niet op dat we weer terug kunnen naar het normaal. Opnieuw uitstellen dan maar? Zonde! Met wat flexibiliteit en creativiteit, is er meer mogelijk dan je denkt. Flexibiliteit als het gaat om de ouderen; onderzoeksmethode én innovaties. Ik deel graag zes lessen uit het afgelopen jaar! 💡

De ouderen 👵🏻👴🏻

1.     Denk dichtbij
In plaats van het werven van deelnemers, ging ik in gesprek met mijn eigen oma over hoe zij het proces na het overlijden van opa had ervaren – iets wat ik als kleindochter eerst niet goed durfde en waar ik haar als onderzoeker niet graag mee belastte. Oma vond het niet alleen geen enkel probleem, het leverde ook een mooi persoonlijk gesprek op.

Voor mooie verhalen hoef je vaak niet ver weg. De drempel om met bekenden de diepte in te duiken is soms hoger dan bij vreemden, maar het is het waard – en scheelt een hoop (reis)tijd.

2.    Sluit aan bij wat bestaat
Het viel niet mee: individuele ouderen werven voor een focusgroep. De ouderen moesten bovendien aan allerlei voorwaarden voldoen en bereid zijn naar ons kantoor te komen – en dat in deze tijd. De oplossing? We zochten aansluiting bij een bestaande rouwgroep.

Aansluiten bij een bestaande groep heeft veel voordelen. De groep is al compleet; locatie is al geregeld; bijeenkomsten staan al in de agenda van deelnemers en de (COVID)regels van de externe organisatie kunnen worden gevolgd, wat alles een stuk makkelijker maakt.

3.    Niets nieuws onder de zon
Ouderen blijven ouderen. Zo dook één mevrouw een uur te vroeg op in een online groepssessie, terwijl mijn collega en ik nog voorbereidingen troffen. Nog steeds komen ouderen graag op tijd. Een andere mevrouw belde me daags voor haar online deelname aan een onderzoek omdat ze verlegen zat om een praatje. Ook, of misschien wel juist, in coronatijd, is sociaal contact vaak een belangrijke motivatie om mee te doen aan onderzoek.

Veel is veranderd. Toch is veel ook hetzelfde gebleven. Verwacht niet dat ouderen zich ineens volstrekt anders gedragen online. En doe dat zelf ook vooral niet. 

De onderzoeksmethode 👩‍🔬

4.    Zit niet stil
Een geplande focusgroep werd vervangen door individuele interviews, om toch vast onze doelgroep te leren kennen. Huilend nam mevrouw, die onlangs haar man had verloren, de telefoon op. Het anonieme van de telefoon maakte dat ze zich veilig voelde en zich kwetsbaar opstelde. Deze extra verdieping hadden we met een focusgroep sessie nóoit bereikt.

Natuurlijk is het jammer als je de activiteiten niet kunt uitvoeren zoals bedacht. Maar hoe zonde is het om stil te blijven wachten? Je kunt zoveel leren in die tussentijd!

5.    Leren van proberen
Kunnen ouderen dat wel, online onderzoek?’ Waarom niet gewoon proberen? Mevrouw had wel een tablet, maar mij ontmoeten via TEAMS, het scherm delen, de app openen mét camera en microfoon, was teveel gevraagd. Zowel voor haar als voor de tablet. Maar mevrouw was spitsvondig – en wij ook. Met camera aan en mevrouw voor de spiegel, konden we tóch meekijken op haar scherm. En door te bellen, konden we haar ook nog horen.

Iets nieuws proberen vraagt om creativiteit en doorzettingsvermogen. Maar het levert veel op! Niet alleen feedback op een nieuw idee, maar ook inzicht in de onderzoeksmethode zelf: win-win.

De innovatie 🚀

6.    Een flexibel service-design
We testten een toolkit om ouderen te ondersteunen bij het delen van verhalen. De pilot, die zo veel mogelijk op de echte dienst leek, bestond uit enkele online activiteiten en twee fysieke sessies. Net voor de tweede sessie werden de coronaregels aangescherpt. De pilot ging op on-hold.

Als deze crisis ons íets geleerd heeft, is het wel het belang van (gebruiksvriendelijke) digitale oplossingen voor ouderen. Zijn onze innovaties dan eigenlijk wel klaar voor het nieuwe normaal? Het nieuwe normaal vraagt om innovaties met een flexibel service-design. Waarin een groepsactiviteit makkelijk kan worden ingewisseld met één-op-één sessies, online of telefonische activiteit; waarin familieleden of zorgverleners een rol vervullen, als we moeilijk ouderen kunnen ontmoeten; of door de interventie aan te laten sluiten bij activiteiten die ook met beperkingen door blijven gaan, zoals therapie of een zorgtraject.

Ik ben er van overtuigd dat we alleen maar duurzamere oplossingen komen als we op creatieve manieren vooral lekker door blijven gaan met het betrekken van ouderen in ons onderzoek. Ik ben benieuwd naar jullie belangrijkste les uit het afgelopen jaar!

46 replies

Comments are closed.